Gastryna

Gastryna – hormon produkowanym przez komórki G zlokalizowane w części odźwiernikowej żołądka oraz w początkowej części dwunastnicy. Gastryna nie jest jednolitym hormonem, składa się z mieszanki różnych związków. Do głównych działań fizjologicznych zalicza się wydzielanie kwasu solnego oraz wpływ na prawidłowy stan błony śluzowej żołądka.

Historia odkrycia

W 1905 roku John Edkins przeprowadził doświadczenie z którego wynikało, że wyciąg z części odźwiernikowej żołądka pobudza wydzielanie żołądkowe. Hipotetyczny hormon nazwał gastryną. Wcześniej, przed odkryciem sekretyny w 1902 roku uważano, że za regulację wydzielania (żołądkowego oraz trzustkowego) odpowiadają wyłącznie odruchy nerwowe. Ponieważ uzyskany wyciąg nie zawierał tylko jednej substancji kwestionowano istnienie tego hormonuWątpliwości zwiększyły się po odkryciu przez Popielskiego w 1920 roku pobudzającego działania histaminy. Doświadczeń Komarova z 1938 roku polegającym na uzyskaniu czystego ekstraktu nie wszystkim udało się powtórzyć. Fizjologia układu pokarmowego; Konturek strona 168. Dopiero w 1964 roku Gregory i Trace uzyskali czystą gastrynę, ustalili jej skład chemiczny oraz dokonali syntezy.

Struktura

W zasadzie gastryna nie jest jednolitym związkiem ale jest to mieszanina peptydów (gastryna jest produkowana jako preprohormon). Z całej gamy peptydów (preprogastryna, progastryna, gastryna-34, gastryna-17, gastryna-14) najbardziej aktywny jest związek zawierający 14 aminokwasów. Nomenklatura nazewnictwa jest następująca - liczba oznacza ilość aminokwasów w hormonie, natomiast symbol (I) - zestryfikowana kwasem siarkowym w pozycji 6 (tyr)od C-końca lub (II) - brak estryfikacji (info. na temat estryfikacji wg "Fizjologia człowieka" S.J.Konturek str. 514)

Miejsce produkcji

Hormon ten jest produkowany przez komórki G zlokalizowane w śluzówce części odźwiernikowej żołądka oraz w początkowej części dwunastnicy. Stężenie hormonu w proksymalnej części dwunastnicy jest dwukrotnie mniejsze niż w dystalnej części żołądka, jednakże ze względu na stosunek wielkości (2:1), ilość hormonu w obu narządach jest porównywalna. Gastryna jest także produkowana przez komórki zlokalizowane poza przewodem pokarmowym, np. w mózgu.

Działanie fizjologiczne gastryny

Poza wydzielaniem kwasu solnego w żołądku, (pobudza wydzielanie soku żołądkowego) wzmaga perystaltykę przewodu pokarmowego, kurczy dolny zwieracz przełyku (sygnalizuje, że żołądek jest pełen i nie może przyjąć więcej pokarmu). Wywiera wpływ troficzny na śluzówkę żołądka, zapewniając jej prawidłowy stan. Wzmaga przepływ krwi przez trzewia. Przy nieprawidłowym leczeniu wrzodów żołądka razem z gastrofurazyną tworzy wysoce toksyczny alkaptodendron.

Wydzielanie

Gastryna jest uwalniana z powodu: * rozciągnięcia mechanoreceptorów przez masę pokarmową w części odźwiernikowej żołądka, * obecności produktów trawienia białek w żołądku (polipeptydy i niektóre aminokwasy), * obecności jonów Ca2+ (z tym że pobudzają równocześnie bezpośrednio komórki okładzinowe) Wydzielanie gastryny jest hamowane przez: * gwałtowny spadek pH (poniżej 3,0) - świadczy to o dostatecznej ilości HCl * sekretynę * somatostatynę