Najądrze

Najądrze (łac. epididymis) – narząd płciowy męski wewnętrzny. Znajduje się w mosznie i przylega do jądra od góry, tyłu oraz boku. Składa się z kanalików, których zadaniem jest odprowadzanie z jądra i magazynowanie nasienia. Najądrze składa się z głowy, trzonu i ogona. Głowę stanowią płaciki (albo stożki najądrza) i przewodziki odprowadzające, natomiast trzon i ogon (który jest uważany za główny magazyn nasienia) zbudowane są z poskręcanego przewodu najądrza, który opuszczając ogon, przechodzi w nasieniowód. Oprócz magazynowania plemników najądrze również produkuje wydzielinę o kwaśnym odczynie, która powoduje dojrzewanie plemników i ich unieruchomienie. Narząd ten zaopatrywany jest w krew przez tętnicę jądrową.

Kanaliki wyprowadzające

Głowę najądrza tworzy 10-15 kanalików wyprowadzających, Każdy z nich jest ciasno i wielokrotnie zespiralizowany, tworząc formę stożka. Wyścielony jest nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym, składającym się z naprzemiennie ułożonych grup komórek niższych i wyższych, co daje światłu kanalika charakterystyczny, gwiazdkowaty wygląd. Spotykamy tu trzy typy komórek: * wyższe komórki z migawkami * niższe komórki z mikrokosmkami * bardzo niskie, niezróżnicowane komórki podstawne Komórki z migawkami i z mikrokosmkami mają dobrze rozwiniętą siateczkę śródplazmatyczną szorstką i aparat Golgiego, a w rejonach przyszczytowych - ziarnistości wydzielnicze, pęcherzyki pinocytarne i lizosomy. Nabłonek kanalików wyprowadzających wspomaga przesuwanie plemników w kierunku dalszych odcinków dróg wyprowadzających poprzez działanie migawek oraz resorpcję płynu wydzielonego w kanalikach nasiennych, a także wydziela substancje indukujące ostateczne dojrzewanie plemników. Na zewnątrz od błony podstawnej pojawia się miofiblroblastów, które stopniowo przekształcają się w komórki mięśniowe gładkie. Błona mięśniowa będzie, począwszy od tego odcinka, stałym elementem składowym dróg wyprowadzających nasienie, a jej zsynchronizowane skurcze, wywołujące "falę perystaltyczną" stanowią główny mechanizm przesuwania plemników.

Przewód najądrza

Pojedynczy przewód najądrza o długości ok. 5 m jest tak silnie zespiralizowany, że buduje masę trzonu i ogona najądrza. Wyściółkę stanowi nabłonek wieloszeregowy, w skład którego wchodzą dwa typy komórek: komórki główne i komórki podstawne. Komórki główne, wąskie i wysokie, posiadają pod jądrem umiarkowanie rozwiniętą szorstką siateczkę śródplazmatyczną, a nad jądrem bardzo dobrze rozwinięty aparat Golgiego, ziarna wydzielnicze i liczne lizosomy. W kolejnych odcinkach przewodu najądrza wysokość tych komórek stopniowo się zmniejsza. Komórki główne resorbują wodę z płynu nasiennego, a także produkują fosfolipidy i białka stwarzające dogodne środowisko dla dłuższego przechowywania plemników. Cechą charakterystyczną komórek głównych są występujące na wolnej powierzchni stereocylia. Niskie komórki podstawowe mają kształt piramidowy i stanowią pulę rezerwową dla nabłonka. Kolejne warstwy ściany przewodu najądrza stanowią: - błona podstawna - cienka łącznotkankowa blaszka właściwa - błona mięśniowa o okrężnym układzie komórek, która gwałtownie grubieje w miejscu przejścia kanału najądrza w nasieniowód Przestrzenie między zwojami przewodu najądrza wypełnione są przez niewielką ilość śródmiąższowej tkanki łącznej zwierającej liczne naczyniaKompendium Histologii, wyd. UJ, Kraków 1996; ISBN 83-86101-55-5.