Rak trzonu macicy

Rak błony śluzowej trzonu macicy, rak endometrium (łac. carcinoma endometrii, ang. endometrial cancer) – najczęstszy nowotwór złośliwy trzonu macicy.

Epidemiologia

Rak endometrium jest 4. pod względem zachorowalności nowotworem złośliwym u kobiet. Największa zachorowalność przypada na przedział 55–70 latRadzisław Kordek: Onkologia : podręcznik dla studentów i lekarzy. Gdańsk: Via Medica, 2007, ss. 240–243 ISBN 978-83-7555-016-0. .

Etiologia i czynniki ryzyka

Wpływ na rozwój tego raka ma długotrwała stymulacja endometrium przez estrogeny, szczególnie przy jednoczesnym niedoborze progestagenów. Taka sytuacja ma miejsce u otyłych kobiet w okresie około- i postmenopauzalnym. W tym okresie jajnik przestaje produkować progesteron i estrogeny, ale produkuje androstendion (tak jak nadnercza). Androstendion ulega konwersji do estronu w tkance tłuszczowej. Ciągła stymulacja błony śluzowej przez estron bez wpływu progesteronu prowadzi do niekontrolowanej proliferacji nabłonka i zablokowania czynności sekrecyjnej komórek. Produkcja estronu u kobiet otyłych może być nawet 20 razy większa niż u młodych i szczupłychGrzegorz Bręborowicz (red.): Położnictwo i ginekologia, tom 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2007, wyd. 1, s. 833–838 ISBN 83-200-3082-4. Czynniki ryzyka: * otyłość w wieku 50–59 lat * hiperestrogenizm endogenny (hormonalnie czynne nowotwory jak ziarniszczak, otoczkowiak) * hiperestrogenizm egzogenny – długotrwałe leczenie estrogenami bez zrównoważenia progesteronem (obecnie prawie nie stosowane) * cukrzyca * nadciśnienie tętnicze * nierództwo * późna menopauza * wczesna menarche * występowanie cykli bezowulacyjnych * zespół policystycznych jajników * choroby prowadzące do upośledzenia wydolności wątroby * przebyte napromienianie na okolicę miednicy mniejszej * uwarunkowania genetyczne (zespół Lyncha, zespół Cowden) * długotrwałe leczenie tamoksyfenem.

= Rozrost endometrium =

Estrogeny w nadmiernym stężeniu powodują niekontrolowany rozrost endometrium. Zwiększona aktywność mitotyczna powoduje patologiczny rozrost cew gruczołowych błony śluzowej. Wyróżniamy cztery rodzaje rozrostów endometrium: * rozrost gruczołowy bez atypii (łac. hyperplasia glandularis simplex sine atypia) * rozrost gruczołowy prosty z atypią (łac. hyperplasia glandularis simplex cum atypia) * rozrost złożony bez atypii (łac. hyperplasia glandularis complex sine atypia) * rozrost złożony z atypią (łac. hyperplasia glandularis complex cum atypia). Rozrosty bez cech atypii nie są stanami przednowotworowymi. Ryzyko występowania raka błony śluzowej trzonu macicy wzrasta w przypadku istnienia rozrostu złożonego z atypią i wynosi 30–50%.

Objawy i przebieg

Nieprawidłowe krwawienie z dróg rodnych po okresie menopauzalnym jest najważniejszym objawem każącym poszukiwać nowotworu trzonu macicy. Może ono występować zarówno przy patologicznym rozroście endometrium jak i w raku trzonu macicy. Około 20% krwawień z dróg rodnych w wieku pomenopauzalnym jest spowodowane rakiem endometrium.

= Histopatologia =

Rak endometrium histologicznie dzielony jest na dwa typy: * Typ 1 – rak endometrioidalny, histologicznie rak płaskonabłonkowy lub śluzowy; znacznie częstszy, związany z ekspozycją na estrogeny * Typ 2 – histologicznie rak surowiczy lub jasnokomórkowy, rzadszy, o nieznanej etiologii i gorzej rokujący.

Rozpoznanie

Tylko wynik badania histopatologicznego materiału uzyskanego po wyłyżeczkowaniu kanału szyjki i trzonu macicy może potwierdzić rozpoznanie. Do rozpoznania bardzo przydatna jest ultrasonografia przezpochwowa. Pogrubiałe endometrium rozpoznaje się, gdy jego grubość przekroczy 4–5 mm u kobiet niestosujących hormonalnej terapii zastępczej, 8 mm u kobiet stosujących tę terapię. Gdy grubość endometrium przekroczy 12 mm, zachodzi podejrzenie nowotworu lub stanu przednowotworowego. Jest to wskazanie do abrazji macicy.

= Rozpoznanie różnicowe =

W diagnostyce różnicowej należy przede wszystkim uwzględnić inne przyczyny krwawień z dróg rodnych.

Leczenie

= Rozrosty atypowe =

U kobiet przed okresem menopauzalnym, z rozrostem atypowym endometrium, pragnących zachować płodność, leczeniem z wyboru jest terapia hormonalna. Pacjentka musi pozostawać pod kontrolą specjalisty i musi być spełniony szereg warunków by mogło być prowadzone leczenie oszczędzające. W wieku pomenopauzalnym stosuje się leczenie operacyjne, wykonuje się proste wycięcie macicy z przydatkami.

= Rak endometrium =

Leczenie raka błony śluzowej jest głównie operacyjne. Chemioterapia jest stosowana do leczenia nawrotów choroby. Zastosowanie znajduje wysokodawkowa hormonoterapia progestagenowa.

Rokowanie

{| class=wikitable style="text-align:left" width="60%" ! Stopień zaawansowania klinicznego wg FIGO ! Odsetek pięcioletnich przeżyć |- | I | 73-95% |- | II | 50-65% |- | III | 20-40% |- | IV | 9% |}

Klasyfikacja zaawansowania klinicznego

Klasyfikacja FIGO z 2009 roku: {| class=wikitable style="text-align:left" width="60%" ! Stadium ! Opis |- | I | Nowotwór ściśle ograniczony do trzonu macicy |- | Ia | Brak nacieku lub głębokość nacieku obejmuje <50% mięśniówki |- | Ib | Naciek obejmuje ≥50% mięśniówki |- | II | Nowotwór nacieka podścielisko szyjki macicy, ale nie wychodzi poza macicę |- | III | Lokalne i regionalne naciekanie |- | IIIa | Rak nacieka surowicowkę macicy i/lub przydatki |- | IIIb | Przerzuty do pochwy i/lub przymacicz |- | IIIc | Przerzuty do węzłów chłonnych miedniczych i/lub węzłow okołoaortalnych |- | IIIc1 | Zajęte węzły miedniczne |- | IIIc2 | Zajęte węzły okołoaortalne z zajętymi lub nie węzłami miednicy |- | IV | Naciek pęcherza moczowego i/lub śluzowki odbytnicy i/lub odległe przerzuty |- | IVa | Naciekanie nowotworowe błony śluzowej pęcherza moczowego i/lub odbytnicy |- | IVb | Przerzuty odległe obejmujące przerzuty do węzłów chłonnych pachwinowych i węzłów chłonnych w jamie brzusznej |}

Linki zewnętrzne

* [http://brachyterapia.coi.pl/html/gin.html Zakład Brachyterapii COI w Warszawie – sposoby leczenia raka trzonu macicy z wykorzystaniem brachyterapii.] Kategoria:Nowotwory narządu rodnego