Oczopląs

Oczopląs (łac. nystagmus) – są to mimowolne, rytmiczne oscylacje gałek ocznych wynikające z braku równowagi w napięciu mięśni ocznych. Może być następstwem uszkodzenia obwodowej lub ośrodkowej części przedsionka lub być przejawem tzw. oczopląsu ocznego. W opisie oczopląsu wyróżniamy następujące cechy: * postać – poziomy, pionowy, obrotowy, ukośny, poziomo-obrotowy * kierunek – oznaczany według fazy szybkiej ruchu * szybkość – wolny, średni, szybki * natężenie – określane w trójstopniowej skali **I stopnia - oczopląs występujący jedynie przy patrzeniu w kierunku fazy szybkiej **II stopnia - oczopląs występujący przy patrzeniu w kierunku fazy szybkiej oraz na wprost **III stopnia - oczopląs występujący nawet przy patrzeniu w kierunku fazy wolnej * typ – rytmiczny (inaczej zwany dwufazowym) lub wahadłowy * stałość - stały lub przerywany * amplituda - drobno-, średnio-, grubofalisty

Rodzaje oczopląsów

* Do głównych typów oczopląsu zaliczyć możemy oczopląs wahadłowy, gdy oczy wychylają się rytmicznie w obie strony w jednakowym czasie oraz oczopląs skaczący, występujący wtedy, gdy ruch oczu w jedną stronę jest szybszy niż w drugą (jego kierunek określa się zależnie od kierunku fazy szybkiej). * Oczopląs ośrodkowy * Oczopląs obwodowy * Oczopląs samoistny – może być pochodzenia błędnikowego, ośrodkowego i ocznego (fiksacyjnego) * Oczopląs wywołany – indukowany – może być patologiczny lub fizjologiczny. Może być wywołany bodźcami cieplnymi, kinetycznymi, oraz stymulacją galwaniczną i optokinetyczną * Za pomocą pobudzeń cieplnych lub obrotowych można wywołać oczopląs błędnikowy z wyraźnie zaznaczoną fazą szybką i wolną. Kierunek oczopląsu określa się zgodnie z kierunkiem fazy szybkiej. Uważa się, że faza wolna zależy od pobudzeń receptorów błędnikowych, a faza szybka stanowić ma komponent ośrodkowy i jest wyrazem kompensacji * Stosując zmienne przyspieszenie kątowe udaje się wywołać w czasie obrotu ciała tzw. oczopląs podczasobrotowy, skierowany w stronę działającego przyspieszenia. Po zatrzymaniu badanego występuje oczopląs poobrotowy, z kierunkiem odwrotnym do kierunku dokonywanych obrotów. * Oczopląs cieplny można wywołać przez wprowadzenie do przewodu słuchowego zewnętrznego wody o temperaturze innej niż temperatura ciała badanego (próba Barany'ego). W przypadku wody zimniej (30˚C) wystąpi oczopląs skierowany w stronę przeciwną do oziębianego ucha, natomiast w przypadku stosowania wody ciepłej (44˚C) – oczopląs będzie skierowany w stronę badanego ucha. * Oczopląs optokinetyczny – występuje podczas patrzenia na obrazy szybko przesuwające się przed oczami obserwatora. Jest następstwem dążenia do zatrzymania ruchomego obrazu na siatkówce oka. Na przykład podczas jazdy środkami komunikacyjnymi. * Ruchy nystagmoidalne gałek ocznych – wychylenia oczu z mniejszym lub większym zaznaczeniem fazy szybkiej i wolnej. Są to więc ruchy bez wyraźnego zaznaczenia faz, mające charakter pływania lub niepokoju gałek ocznych. Wahadłowe ruchy oczu o cechach pływania lub niepokoju,a także drganie o zmiennej częstotliwości i różnym kierunku są niezwykle charakterystyczne dla pobudzeń płynących z ośrodkowego układu nerwowego. Ruchy nystegmoidalne tego typu stwierdza się w wielu chorobach OUN.

Leczenie

Leczenie może przynieść poprawę w tych przypadkach, w których istnieje "blokada" ("strefa ciszy") oczopląsu przy pewnym ustawieniu gałek. Polega ono na odpowiednim chirurgicznym ustawieniu oczu. Niekiedy ustawienie takie można uzyskać stosując szkła pryzmatyczne.

Oczopląs symulowany

Około 8% populacji w wieku studenckim może wytworzyć oczopląs na zawołanie. 4/5 takich osób ma krewnych, którzy także są do tego zdolni. Oczopląs symulowany przypomina kształtem fali oczopląs wahadłowy, natomiast częstotliwością – niektóre formy wahadłowego drgania gałek ocznych. Nie może on być utrzymywany średnio dłużej niż 25 s. Parametry te pozwalają na odróżnienie go od oczopląsu patologicznego.

Bibliografia

Fizjologia człowieka z elementami fizjologii stosowanej i klinicznej pod redakcją Władysława Z. Traczyka i Andrzeja Trzebskiego Otoneurologia pod red. G. Janczewskiego i B. Latkowskiego. BelCorp 1998 ISBN 83-902245-8-5 Kategoria:Neurologia Kategoria:Otorynolaryngologia Kategoria:Okulistyka