Rak trzustki

Rak trzustki (łac. carcinoma pancreatis, ang. pancreatic cancer) – złośliwy nowotwór części zewnątrzwydzielniczej trzustki.

Epidemiologia

Obserwuje się tendencję wzrostową częstości i umieralności z powodu raka trzustki. Roczna zachorowalność wynosi 10:100 000. Rak trzustki częstszy jest u mężczyzn niż u kobiet i u rasy czarnej niż u rasy białej. Zajmuje 3. miejsce wśród nowotworów przewodu pokarmowego i stanowi około 3% wszystkich nowotworów złośliwych. Szczyt zachorowań przypada na 60–80 rok życia. U 80% chorych z rakiem trzustki występuje cukrzyca.

Czynniki ryzyka

Czynnikami ryzyka zachorowania na raka trzustki są: * Palenie papierosów * Przewlekłe zapalenie trzustki (powiązane z rakiem, ale nie wiadomo, czy jest czynnikiem sprawczym) * Cukrzyca * Infekcja Helicobacter pylori * Wysoki udział mięsa w diecie * Otyłość * Płeć męska * Rak trzustki u krewnych pierwszego stopnia w wywiadzie. Geny odpowiedzialne za zwiększenie ryzyka nie zostały zidentyfikowane. Rak trzustki został powiązany z następującymi zespołami; dziedziczonym autosomalnie recesywnie zespołem ataksja-teleangiektazja i autosomalnie dominująco dziedziczonymi mutacjami genu BRCA2, zespołem Peutza-Jeghersa z powodu mutacji w antyonkogenie STK11, dziedzicznym niepolipowatym rakiem okrężnicy (zespół Lyncha), rodzinną polipowatością gruczolakowatą, zespołem czerniak-rak trzustki (FAMMM-PC) z powodu mutacji w antyonkogenie CDKN2A. * zapalenie dziąseł lub zapalenie przyzębia.

= Alkohol =

Nie wykazano, aby spożywanie alkoholu zwiększało ryzyko raka trzustki.

Lokalizacja

* głowa trzustki (60-70%) * trzon trzustki (15-20%) * ogon trzustki (5%) * cały gruczoł (20%).

Objawy i przebieg

Objawy w raku trzustki są późne, niecharakterystyczne, jak w przewlekłym zapaleniu trzustki: * Bardzo silny, tępy ból w nadbrzuszu i plecach (ból jest zwykle pierwszym objawem, jednak gdy się pojawia, nowotwór jest już poza możliwością leczenia) * Żółtaczka zaporowa (gdy rak nacieka głowę trzustki – wczesny objaw [25%]) * Powiększenie wątroby * Półpasiec rzekomy * Złe samopoczucie, depresja. Mechanizm odpowiadający za rozwój depresji nie jest znany. * Utrata masy ciała, kacheksja * Patologiczna nietolerancja glukozy lub cukrzyca * Utrata łaknienia, nudności, wymioty * objaw Trousseau, wędrujące zakrzepowe zapalenie żył (thrombophlebitis migrans) * Objaw Courvoisiera (w przypadku zamknięcia przez guz przewodu żółciowego wspólnego) * Próg Blumera * Biegunka * Guz wyczuwalny przez powłoki brzuszne * wodobrzusze.

Leczenie

= Leczenie operacyjne =

* dystalna pankreatektomia * operacja Whipple'a (częściowa pankreatoduodenektomia) * całkowita resekcja trzustki. Wyniki częściowej i całkowitej resekcji są podobne, dlatego resekcja Whipple'a jest metodą z wyboru.

= Leczenie paliatywne =

* endoskopowy drenaż przewodu żółciowego wspólnego * zespolenie żółciowo-pokarmowe * blokada zwoju trzewnego * radioterapia * chemioterapia (gemcytabina) * przy licznych przerzutach do wątroby – przeszczep tego narządu (szacuje się, iż przedłuża oczekiwany czas przeżycia pacjenta o co najmniej 5 lat)

Rozpoznanie

* USG * zdjęcia rentgenowskie i/lub tomografia komputerowa żołądka i dwunastnicy * BAC pod kontrolą USG * MRI * ERCP (endoskopowa cholangiopankreatografia wsteczna) * badanie cytologiczne wydzieliny trzustki * pankreatoskopia + biopsja celowana * ultrasonografia laparoskopowa * ultrasonografia endoskopowa (EUS) * oznaczanie markerów nowotworowych CA 19-9 i CA 50 (wznowy) * najwięcej trafnych rozpoznań (85-90%): USG+TK+ERCP

Rokowanie

* gorsze w raku naciekającym trzon i ogon trzustki – nie wywołują cholestazy i dłużej pozostają nieme * 10-20% chorych kwalifikuje się do leczenia operacyjnego * duża śmiertelność okołooperacyjna (10-30%) * w chwili rozpoznania 70-90% chorych ma przerzuty do węzłów chłonnych * średnie 5-letnie przeżycie wynosi 2%, 0% po operacji paliatywnej, 5% po resekcji i 30% po resekcji w okresie IA Całkowite remisje są rzadkie.

Klasyfikacja TNM według AJCC, 2002

T- guz pierwotny {| class="wikitable" style="text-align:left" |- ! T ! Opis |- | T0 | Nie stwierdza się guza pierwotnego |- | TX | Nie można ocenić obecności guza pierwotnego w trzustce |- | TIS | Carcinoma in situ |- | T1 | Guz ograniczony do trzustki, nie większy niż 2 cm w największym wymiarze |- | T2 | Guz ograniczony do trzustki, największy wymiar guza przekracza 2 cm |- | T3 | Guz nacieka poza trzustkę (dwunastnicę, przewód żółciowy, żyłę wrotną lub żyły krezkowe górne) ale nie nacieka pnia trzewnego ani górnych tętnic krezkowych |- | T4 | Guz nacieka pień trzewny lub tętnice krezkowe górne |- |} N- zajęcie regionalnych węzłów chłonnych {| class="wikitable" style="text-align:left" |- ! N ! Opis |- | Nx | Zajęcie regionalnych węzłów chłonnych nie może być oszacowane |- | N0 | Brak zajęcia regionalnych węzłów chłonnych |- | N1 | Regionalne węzły chłonne zajęte |- |} M- przerzuty odległe {| class="wikitable" style="text-align:left" |- ! M ! Opis |- | MX | Nie można określić obecności przerzutów odległych |- | M0 | Brak przerzutów odległych |- | M1 | Przerzuty odległe obecne |- |}

Bibliografia

* * *

Linki zewnętrzne

* [http://www.emedicine.com/med/topic1712.htm Artykuł z eMedicine] Kategoria:Choroby nowotworowe Kategoria:Choroby układu pokarmowego