Rak wątrobowokomórkowy

Rak wątrobowokomórkowy (pierwotny rak wątroby; ang. hepatocellular carcinoma; HCC) – nowotwór złośliwy wątroby wywodzący się z hepatocytów.

Epidemiologia

Największa zachorowalność jest notowana w Azji Południowo-Wschodniej. Jest tam najczęstszym nowotworem złośliwym u mężczyzn. 3 razy częściej chorują mężczyźni niż kobiety. Szczyt zachorowań w Afryce i Azji przypada na 30.-40. rok życia, a w Europie i w USA na 50.-60. rok życia.

Czynniki ryzyka

Najważniejszym podłożem do rozwoju raka wątrobowokomórkowego (a także marskości wątroby) jest zakażenie wirusem zapalenia wątroby typu B i C. Inne czynniki ryzyka rozwoju raka wątrobokomórkowego: * marskość wątroby * hemochromatoza * pierwotna marskość żółciowa wątroby * zespół Budda-Chiariego * spożywanie żywności zanieczyszczonej aflatoksynami * androgenowe środki anaboliczne * doustne środki antykoncepcyjne * nadużywanie napojów alkoholowych * palenie tytoniu * niedobór α1-antytrypsyny * porfiria skórna późna * schistosomatoza i zakażenia przywrą chińską * niedobór enzymu Plk4 * polimorfizm genu EGF Jednoczesne występowanie dwóch lub więcej czynników ryzyka zwiększa zagrożenie rozwojem tego nowotworu niż gdy każdy występuje z osobna.

Obraz kliniczny

* powiększenie wątroby * słyszalny szmer nad wątrobą w związku z bogatym unaczynieniem guza * wodobrzusze * objawy niespecyficzne, takie jak: ** bóle brzucha ** utrata masy ciała ** złe samopoczucie i osłabienie ** uczucie pełności w nadbrzuszu ** brak apetytu * obrzęki kończyn dolnych * żółtaczka * gorączka * krwawienie z górnego odcinka przewodu pokarmowego * nagły wzrost poziomu fosfatazy alkalicznej u osoby chorej na marskość wątroby

Rozpoznanie

Stawia się na podstawie: * charakterystycznego wyniku USG – zmiana ogniskowa u chorego z marskością wątroby * podwyższenia stężenia α-fetoproteiny * TK lub MRI wątroby * badania histologicznego – rozpoznanie ostateczne Image:Hepatocellular carcinoma histopathology (1).jpg|Histologiczny obraz raka wątrobowokomórkowego u pacjenta z marskością wątroby spowodowaną infekcją HCV. Image:Hepatocellular carcinoma histopathology (2) at higher magnification.jpg|Histologiczny obraz raka wątrobowokomórkowego u pacjenta z marskością wątroby spowodowaną infekcją HCV (zdjęcie w wyższej rozdzielczości).

= Badanie pomocnicze =

* badania laboratoryjne: ** znaczne zwiększenie poziomu fosfatazy alkalicznej w stosunku do stopnia podwyższenia poziomu transaminaz * scyntygrafia wątroby, która wykazuje ubytki gromadzenia znacznika * angiografia (obecność dobrze unaczynionego guza) * biopsja cienkoigłowa wątroby – rzadko wykonywana (u chorych u których leczenie operacyjne jest przeciwwskazane; możliwość implantacji komórek nowotworowych – powstawanie jatrogennych przerzutów)

Leczenie

* w przypadku zmiany ograniczonej do 1 płata wątroby – jego wycięcie * w przypadku zmian bardziej zaawansowanych, jednakże w przypadku braku zajęcia dużych naczyń – przeszczepienie wątroby * chemioterapia jest nieskuteczna * radioterapia → W siepniowym numerze Cancer (08/2006) opublikowano badanie, w którym wykazano, że zastosowanie terapii przy użyciu strumienia protonów może przynieść korzyści u szerokiej grupy pacjentów z rakiem wątrobowokomórkowym pozbawionych innych opcji terapeutycznych. Leczenie to cechowało się wysokim odsetkiem odpowiedzi na leczenie (81%) i dobrą kontrolą ogniska pierwotnego (u 93%), również u pacjentów z wieloma chorobami współistniejącymi takimi jak marskość wątroby, niewydolność nerek, ciężka niewydolność serca. [radiolog.pl] W przypadku, kiedy marskość wątroby uniemożliwia leczenie operacyjne, stosuje się inne możliwości terapeutyczne: * wstrzykiwanie alkoholu do guza – jedynym warunkiem jest wielkość guza (< 5 cm). Zabieg przeprowadza się kilkukrotnie, a wyniki są porównywalne do leczenia operacyjnego. * kriochirurgia * termoablacja

Rokowanie

Średni czas przeżycia od momentu rozpoznania wynosi 6 miesięcy. W przypadku zmiany ograniczonej do 1 płata 5-letnie przeżycie osiąga 10 proc. chorych. 5-letnia przeżywalność po resekcji wątroby wynosi ok. 25 proc., a po przeszczepie ok. 80 proc.

Profilaktyka

Wszyscy chorzy z marskością wątroby lub przewlekłym zakażeniem wirusem HBV powinni poddawać się rutynowym kontrolom (badaniom przesiewowym) w celu wczesnego rozpoznania ewentualnych zmian o charakterze nowotworowym. Należy wykonywać USG jamy brzusznej i oznaczenie poziomu AFP co 6 miesięcy. Zastosowanie przyczynowego leczenia przeciwwirusowego w przewlekłym zapaleniu wątroby typu B (HBV) ze skuteczną kontrolą wiremii znacząco zmniejsza ryzyko wystąpienia HCC. Wirus HBV jest jednym z najsilniejszych onkogenów, zajmując drugie miejsce zaraz po paleniu tytoniu, jako przyczyna zachorowań na raka.

Bibliografia

# "Choroby wewnętrzne" pod red. prof. dr hab. Andrzeja Szczeklika, tom 1, str. 969-971 ISBN 83-7430-031-0 # "Medycyna wewnętrzna" Gerd Herold i współautorzy, str. 664-665 ISBN 83-200-3322-5 Kategoria:Choroby nowotworowe Kategoria:Chirurgia Kategoria:Choroby wątroby i dróg żółciowych